Rozwijający się stres wywołuje specyficzne i niespecyficzne
zmiany w procesach fizjologicznych i psychologicznych
człowieka, w jego zachowaniu, jak również w stanie jego
zdrowia.
Przyczyną wielu zaburzeń funkcjonalnych i chorób jest
przewlekły stres. Stres może przejawiać się w takich
zaburzeniach funkcjonalnych i chorobach, jak bóle i zawroty
głowy, biegunka, „mroczki przed oczami”, migrena,
bezsenność, ogólne osłabienie, bóle kręgosłupa, ból w klatce
piersiowej, częste oddawanie moczu, astma, nerwice, choroba
wieńcowa, cukrzyca...
W literaturze tematu można odnaleźć różnorodne klasyfikacje
stylów radzenia sobie ze stresem. Do najczęściej spotykanych
i omawianych należy ujęcie zaproponowane przez N.S. Endler i
J.D.A. Parker, odnoszące się do stylów radzenia sobie ze
stresem.
Wyróżniają Oni trzy style:
a) Styl skoncentrowany na zadaniu stosują osoby, podejmujące
w sytuacji stresowej wysiłek, zmierzający do rozwiązania
problemu. Osoby takie dążą do zrozumienia sytuacji, aby móc
wprowadzić
w niej zmiany;
b) Styl skoncentrowany na emocjach charakteryzuje osoby,
które w sytuacji stresowej koncentrują się na własnych
przeżyciach emocjonalnych i na własnej osobie;
c) Styl skoncentrowany na unikaniu stosują osoby, które
wystrzegają się przeżywania stresu
i myślenia o nim...
Transakcyjna teoria stresu została wprowadzona przez R.S.
Lazarusa i S. Folkman.
R.S. Lazarus w artykule napisanym wspólnie z R.W. Bakerem
twierdzi, że "stres pojawia się wtedy,
gdy sytuacja jest postrzegana jako udaremniająca realizację
jakiegoś stanu motywacyjnego (lub potencjalnie
udaremniająca), powodując wzmożenie afektu i uruchomienie
procesów regulacyjnych, których celem jest opanowanie
afektu, oraz optymalną kontynuację efektywnego
funkcjonowania".
R.S. Lazarus uważa, że stres i emocje są wynikiem procesów
poznawczych, czyli sposobu oceny i zrozumienia
sytuacji przez człowieka, a stres może być traktowany jako
pewien rodzaj relacji człowiek - środowisko...
Istnieje szeroka literatura tematu dotycząca czynników
wywołujących stres, w której autorzy, tacy jak: R.Templar,
J.Strelau, B.Zawadzki, W.Oniszczenko, A.Sobolewski,
P.Pawłowski, M.Argyle, J.Davidson, S.M.Litzke, H.Schuh,
E.Kornacka-Skwara i M.Hartley, prezentują różnorodne
podejścia do tego zagadnienia.
J.Strelau, B.Zawadzki, W.Oniszczenko, A.Sobolewski i
P.Pawłowski uważają, że przyczyną stresu jest
„brak
równowagi między wymaganiami stawianymi jednostce a jej
możliwościami sprostania tym wymaganiom”.
Autorzy Ci
podkreślają, że istnieją dwa rodzaje wymagań: subiektywne i
obiektywne.
Według Nich wymagania subiektywne wynikają z
charakterystycznej dla danej osoby
oceny sytuacji...
|